Οι οξώπορτες...

ΟΙ ΟΞΩΠΟΡΤΕΣ...

 Κι είχαν οι οξώπορτες αυτές δυο ζωές. Τη μια από μέσα μυστική κι επτασφράγιστη που την όριζε το εθιμικό δίκαιο του τόπου, ο αφέντης, κι αν έλειπε αυτός η Κυρα-μάνα, ή η μεγάλη ανδραδελφή ή η νύφη. Αυτή έκλεινε βαριά σαν τη σιδεριά της από μέσα όταν έπρεπε. «Καθένας ξερ τι κλιάει η πόρτα τ’» έλεγαν οι παλιοί. Κι ήταν κυριολεκτικά και μεταφορικά έτσι, γιατί στις κλειστές κοινωνίες των χωριών μας η ιδιωτική ζωή ήταν αυστηρά μυστική και προφυλαγμένη καλά με τους δικούς της κανόνες.Η οξώπορτα στη χαρά ήταν ορθάνοιχτη, να δεχτεί τα νιόγαμπρα, τα προικιά, τους μουσαφιραίους, τους χωριανούς στις γιορτές και τις ονομασίες, το Δέσποτα τα Φώτα και την πρωτομηνιά ν’ αγιάσει το σπίτι, τα παιδαρέλια να πουν τα κάλαντα ή το Λάζαρο. Στη λύπη σφαλισμένη. Βαρύς έπεφτε ο ίσκιος στο πένθος ούτε στο κατώφλι δεν έβγαινε η γυναίκα. Όλο τον καιρό ο αφέντης διέταζε τη γυναίκα ή τα παιδιά «βαλ τ’ σιδεριά» όταν ήταν να φάνε, να ησυχάσουν ή όταν είχαν να κουβεντιάσουν σοβαρό θέμα, προξενιά, γάμο, διαφορές, αρρώστιες: «Μη μας ακούσ’ η γειτονιά», κι οπωσδήποτε τη νύχτα. Κάστρο απόρθητο γίνονταν το σπίτι. Έκλειναν όμως και φοβισμένα την πρωτοχρονιά, καρτερώντας το πιδί για το πουρνάρ και το καλό ποδαρικό μη μπει κανένας αχαμνός και δεν πάει καλά η χρονιά. Για τον ίδιο λόγο και την πρωτομηνιά αργούσαν ν’ ανοίξουν αποφεύγοντας τους ανεπιθύμητους. Η άλλη ζωή ήταν έξω απ’ την εξώπορτα.